زیارت رجبیه امام زمان(ع)| اعمال خاص ماه رجب

در ادامه دعا، حضرت مهدی(عج) برای اینکه مقام مقدس ولایت را کاملاً تفهیم فرمایند، به‌گونه‌ای که در ذهن کسی خطور نکند که کسانی که این مقامات را دارند، نعوذبالله شریک خدا هستند و در برابر پروردگار تشکیلات مستقلی دارند و اعتقاد به این مقامات برای امامان باعث می‌شود که کسانی که معتقدند، مشرک شوند، می‌فرماید:
«فَبِهِمْ مَلَأْتَ سَمَاءَكَ وَ أَرْضَكَ حَتَّى ظَهَرَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ ...»
پروردگارا به وسیله این والیان امر آسمان و زمینت را پر کردی تا روشن شود که معبودی جز تو نیست. و همه امور تنها به دست خود تو است.
جالب است می‌فرماید در جای‌جای آسمان و زمین اشراف و عنایت این عزیزان را قرار دادی و هیچ جایی در زمین و نه در آسمان را از آنان خالی نساختی، تا روشن شود که فقط کار به دست خود توست.
تصور بفرمایید یک مدیر لایقی که چندین کارخانه در یک کشور وسیع دارد، که در هرکدام هزاران کارگر مشغول‌اند. اقتضای مدیریت صحیح او آن است که در هر یک از آن کارخانه‌ها مدیری همسو و همفکر خود با لیاقت و شایستگی کامل قرار دهد که همه آن‌ها با یک طرح از پیش‌ساخته و بدون دخالت فکر و یا سلیقه فرد نظرات و اهداف آن مدیر لایق را پیاده کنند. در چنین مورد هرکس به یکی یا دوتا از این مدیران کارخانه‌ها برخورد کند می‌فهمد که مدیر واقعی که در رأس قرار گرفته، این کارخانه‌ها تحت اشراف اوست، همان فرد شایسته مدیر و مدبر است. بدین ترتیب امامان ما شأن و مقام همان مدیران کارخانه‌ها را دارند، که بدون نظر و اراده پروردگار متعال کاری انجام نمی‌دهند و در آن جایگاهی که هستند به‌صورت یک عبد کامل مطیع و فرمان‌بر ذات مقدس حق‌اند. و همان‌طوری که خداوند در قرآن نسبت به فرشتگان می‌فرماید و امام هادی(ع) در زیارت جامعه کبیره نسبت به امامان فرموده‌اند:
«لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُم بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ»
 امامان معصوم هیچ‌گاه حتی در گفتار هم بر خداوند سبقت نجسته و همیشه و در تمام موارد به فرمان او عمل می‌کنند. در این فرمایش امام هادی(ع) دقت فرمایید. امامان ما حتی یک کلام بدون اجازه خداوند نمی‌فرمایند، مثلاً ما معتقدیم که امامان(ع) مستجاب‌الدعوه هستند و هرگاه دعا کنند خداوند دعای ایشان را مستجاب می‌کند و به دنبال آن تقاضا داریم از وجود مقدس امام زمان ارواحنا فداه که خود حضرت برای ظهور و فرجشان دعا کنند، که هرگاه دعا کردند حتماً خداوند می‌پذیرد. ولی باید توجه داشت، امامان(ع) وقتی دعا می‌کنند که خداوند اراده فرموده بر انجام آن و این همان معنای (لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ – در گفتار هم از خدا پیشی نمی‌گیرند) می‌باشد.
گفتار دیگری از حضرت مهدی ارواحنا فداه به‌وسیله جناب حسین بن روح نایب خاص آن حضرت نقل شده  و در راستای دعای قبل و در جهت تحکیم اعتقاد به ولایت و امامت معصومین(ع) است، زیارتی است که از آن حضرت نقل شده و فرمودند؛ در ماه مبارک رجب به هر یک از مشاهد مشرفه که مشرف شدی و می‌خواستی آن امام را زیارت کنی و زیارت‌نامه بخوانی، این زیارت را بخوان:
«اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِي أَشْهَدَنَا مَشْهَدَ أَوْلِيَائِهِ فِي رَجَبٍ ...» (برای خواندن این زیارت به مفاتیح مراجعه شود.)
در این زیارت‌نامه و ترجمه آن دقت فرمایید برخی از جملات این زیارت‌نامه کاملاً مسئله ولایت تکوینی امامان را به‌صورت شفاف و روشن ترسیم می‌فرماید. ازجمله:
«أَنَا سَائِلُكُمْ وَ آمِلُكُمْ فِيمَا إِلَيْكُمُ اَلتَّفْوِيضُ وَ عَلَيْكُمْ اَلتَّعْوِيضُ ...»
«من از شما خواهانم و در آنچه به شما واگذار شده و پاداش آن بر عهده شماست، به شما امیدوارم.»
و به دنبال آن می‌فرماید:
«فَبِكُمْ يُجْبَرُ اَلْمَهِيضُ وَ يُشْفَى اَلْمَرِيضُ، وَ عِنْدَكُمْ مَا تَزْدَادُ اَلْأَرْحَامُ وَ مَا تَغِيضُ»
«زیرا به‌وسیله شما و با وساطت شما استخوان شکسته پیوند خورده و بیمار شفا یابد و آنچه در رحم‌ها کم‌وزیاد شود (همچنان به‌وسیله شماست).»
این عبارت کاملاً گستره ولایت امامان را مشخص فرموده، بدین ترتیب، هر فعل و انفعالی در عالم هستی به وجود آید، توسط شما انجام می‌گیرد و این نیست مگر همان ولایت تکوینی.

 
قسم دوم اعمال ماه رجب اعمالی است که مخصوص شب و روز خاصی است مثل شب اول ماه رجب و «اعمال ام داود» که در نیمه این ماه انجام می‌شود و چون این قسمت نسبتاً مفصل است ما به جهت اختصار، خوانندگان محترم را برای انجام آن به کتاب مفاتیح‌الجنان راهنمایی می‌کنیم.
ما در بحث تقویم ماه رجب برخی از حوادث بزرگ که در این ماه رخ داده عرض کردیم. مثلاً در سیزده رجب، سالروز ولادت حضرت امیرالمؤمنین(ع) نیز اعمالی دارد که در کتاب مفاتیح‌الجنان بیان فرموده است.
می‌رسد به شب بیست و هفتم که شب بعثت است و فردای آن شب سالروز بعثت مبارک حضرت خاتم‌النبیین (ص) است و آن شب از شب‌های مهم سال و بسیار ارزشمند است. در حدیثی امام جواد(ع) فرمودند: در ماه رجب شبی است که از تمام آنچه خورشید بر آن می‌تابد، بهتر است و آن شب، شب بیست و هفتم ماه رجب است که در صبح این شب رسول خدا (ص) به رسالت مبعوث گردید ....
یکی از اعمال آن شب دعایی است بسیار پرمحتوا و بافضیلت که ما فقط یک خط از اول این دعا را عرضه می‌داریم و خوانندگان محترم می‌توانند با مراجعه به مفاتیح‌الجنان تمام آن را در شب مبعث بخوانند و بهره‌مند شوند، می‌فرماید:
«اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِالتَّجَلِّی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ مِنَ الشَّهْرِ الْمُعَظَّمِ ...»
«خدایا از تو می‌خواهم به بزرگ‌ترین تجلیاتت در این شب از ماه باعظمت ...»
در این عبارت بحث از تجلی پروردگار است. آن هم بزرگ‌ترین تجلی او. لازم است ابتدا به معنای تجلی توجه نموده و سپس به این نکته که بزرگ‌ترین تجلی پروردگار در آن شب است دقت شود.
تجلی از ماده جلوه است به معنی کشف و ظاهر شدن و این واژه وقتی به خداوند نسبت داده شود، به معنی «خود نشان دادن» و خودنمایی است و با توجه به اینکه ذات مقدس پروردگار دیدنی نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند و قدرت ندارد حضرتش را با چشم طبیعی ببیند، مگر با چشم دل که آن حساب دیگری است. چون ذات مقدس خداوند قابل‌رؤیت نیست (خود نشان دادن) او به‌وسیله یک فرمان و یا انجام فعلی خواهد بود، همان‌طوری که در مورد حضرت موسی(ع) قرآن کریم بیان می‌فرماید:
«قَالَ رَبِّ أَرِنِي أَنْظُرْ إِلَيْكَ قَالَ لَنْ تَرَانِي وَلَكِنِ انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَكَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِي فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ مُوسَى صَعِقًا فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِينَ»[1]
(حضرت موسی(ع)) عرض کرد، پروردگارا خودت را به من نشان ده تا تو را ببینم، فرمود هرگز مرا نخواهی دید، ولی به کوه بنگر اگر در جای خود ثابت ماند مرا خواهی دید. اما هنگامی‌که پروردگارش بر کوه جلوه کرد، آن را همسان خاک قرار داد و موسی مدهوش به زمین افتاد. چون به هوش آمد، عرض کرد خداوندا منزهی تو از اینکه تو را با چشم ببینم.
توجه فرمایید؛ اولاً حضرت موسی(ع) می‌دانستند که خداوند با چشم طبیعی قابل‌رؤیت نیست (چون جسم نیست) و علت اینکه این درخواست را کرد به خاطر درخواست مردم بود که می‌گفتند: لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً، هرگز به تو ایمان نخواهیم آورد مگر اینکه خداوند را به طور آشکار ببینیم (و شاید هر چه حضرت موسی(ع) استدلال می‌فرمود آنها قبول نمی‌کردند و بدینوسیله می‌خواست عملاً به آنها نشان دهد که این خواسته‌ی شما عملی نیست) و دلیل این مطلب که این تقاضا خواسته‌ی خود حضرت نبود بلکه خواسته‌ی مردمی بود که با حضرتش به کوه طور برای مناجات رفته بودند این است که قرآن می‌فرماید:
«فَلَمَّا أَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ قَالَ رَبِّ لَوْ شِئْتَ أَهْلَكْتَهُمْ مِنْ قَبْلُ وَإِيَّايَ أَتُهْلِكُنَا بِمَا فَعَلَ السُّفَهَاءُ مِنَّا ...»[2]
هنگامی‌ که آن لرزه (شدید) به وقوع پیوست (حضرت موسی(ع)) گفت پروردگارا اگر می‌خواستی می‌توانستی آن‌ها و مرا پیش‌ازاین هلاک می‌کردی. آیا ما را با آنچه سفیهانمان انجام داده‌اند، مجازات و هلاک می‌کنی؟
از این عبارت (آیا ما را به آنچه سفیهانمان ...) معلوم می‌شود حضرت خواسته حضرت موسی(ع) از خودش نبوده بلکه تقاضای جاهلانه همراهیانش بوده که با سخن و استدلال آن حضرت قانع نمی‌شدند و حضرت می‌خواست عملاً به آن‌ها نشان دهد که این خواسته عملی نیست.
درهرحال خداوند برای اینکه به آن‌ها نشان بدهد با چشم طبیعی هرگز نمی‌توان خدا را دید (زیرا او جسم نیست و دیدگان ما اجسام را می‌بیند) به کوه تجلی کرد و این تجلی کاری بود که انجام داد یعنی نوری قوی آفرید و آن را بر کوه غالب فرمود، چنان شد که کوه با آن عظمت خرد شد و موسی و همراهان او مدهوش شدند.
بنابراین تجلی پروردگار بدین‌صورت است که عملی را انجام می‌دهد که صددرصد منتسب به خود اوست و دیگری را یارای انجام آن به‌هیچ‌وجه نیست، و خداوند بزرگ‌ترین تجلیات خود را با مبعوث کردن پیامبر اکرم (ص) در شب بیست و هفتم ماه رجب انجام داد.
آری بعثت پیامبر و فرستادن حضرتش برای هدایت بشر بزرگ‌ترین تجلیات خداوند است. زیرا رسول خدا (ص) پیامبر الهی است، برای کل انسان‌ها و محدوده مکانی پیامبری آن حضرت کل کره زمین و بلکه فراتر از آن آسمان‌ها را گرفته و ازنظر محدوده زمانی بعثت آن حضرت تا روز قیامت باقی و زنده و پربهره خواهد بود.
مرحوم آیت‌الله میرزا جواد ملکی تبریزی می‌فرماید:
هرکس که پیامبر(ع) را بشناسد و نعمت بعثت او را درک کند، فواید و امور و برکات و خیرات بعثت آن حضرت را بفهمد، عظمت روز مبعث را می‌فهمد و آن روز را خوشحال و مسرور است و خداوند را سپاس می‌گوید و زیاد بر آن حضرت و خاندانش درود می‌فرستد.
همچنین ایشان می‌فرماید؛ یکی از کارهای مهم و با ارزش در ماه رجب زیارت قبر مطهر حضرت امام حسین(ع) است که در اول ماه و هم در پانزدهمین روز از ماه رجب. و نیز یکی دیگر از برنامه‌های مهم ماه رجب، زیارت قبر مطهر امام هشتم حضرت علی ابن موسی‌الرضا(ع) است. آنچه در این برنامه عرضه داشتیم، مختصری از اعمال ماه مبارک رجب است و به همین مقدار بسنده می‌کنیم. بدان امید که دوستان ما تلاش کنند هرچه می‌توانند در این ماه روزه بگیرند و از برکات دعاها و زیارت‌ها و سایر اعمال این ماه بهره‌مند شوند.
 
پی‌نوشت‌ها
[1] . سوره اعراف؛ آیه 143
[2] . سوره اعراف؛ آیه 155